Bert van der Zaag over de Riskcompetence Ambition Scan: ‘Willen’ komt vóór ‘Kunnen’: Met onze Scan brengt u eenvoudig uw risicomanagement ambities in kaart.
Deze week lanceert Riskjourney de strategische Riskcompetence Ambition Scan die we binnen het team van Riskjourney hebben ontwikkeld. Ik was vanaf het moment dat ik over het competentie denken in risicomanagement hoorde enthousiast omdat ik al jaren betrokken ben bij risicomanagement trajecten die met name vanuit de harde kant worden aangevlogen. Hierdoor dragen zij niet of nauwelijks bij aan een duurzame verbetering van de integrale risicocompetentie van een organisatie.
Riskcompetence is organisatie breed
In mijn praktijk als assessor, werk ik vooral met (management)competenties op individueel niveau. Een uitdaging is de slag geweest om van competenties op individueel niveau te ontwikkelen naar competenties op organisatieniveau. Daar heeft de ontwikkeling van de Riskcompetence Ambition Scan belangrijk aan bij gedragen.
De Riskcompetence Ambition Scan
De Riskcompetence Ambition Scan is ontwikkeld om snel een beeld te kunnen krijgen van het ambitieniveau van een organisatie op het gebied van risicomanagement. Door het invullen van vragen in de scan krijg je feedback over het ambitieniveau van de organisatie op de deelcompetenties. Dat geeft op zijn beurt een prioriteitsstelling welke deel competenties met name aandacht behoeven.
Op enig moment kregen we het idee om risicomanagement door de bril van competenties te gaan bekijken. Riskcompetence is een samengestelde competentie van een organisatie gedefinieerd in 7 deel riskcompetenties. De deelcompetenties bestaan voor ongeveer de helft uit de zogenaamde ‘harde’ competenties. Harde competenties kun je regelen, door processen, procedures en systemen. Met de zogenaamde ‘zachte’ competenties lukt dat maar zeer ten dele. Omdat hier gedrag een grote rol speelt. En gedrag laat zich in mindere mate ‘regelen’. Daarmee zijn de zachte competenties dan ook vaak de hardnekkige competenties. Het goede nieuws is dat gedrag zich wel laat ontwikkelen. En daar komt de rol van Risk coach om de hoek kijken. Voor de Risk coach is het belangrijk om steeds te werken vanuit de samenhang tussen gedrag, proces en systeem. Daarmee is riskcoaching een heel andere activiteit dan de 1 op 1 coaching waarbij het vooral om individueel gedrag gaat.
Gedrag én systemen én processen
Als je risicomanagement door het perspectief van competenties gaat bezien, ontstaat er een positieve beleving. Van een competentie kan je namelijk een ontwikkeling doormaken van bijvoorbeeld onbewust onbekwaam naar duurzaam bekwaam. Je kunt in dat kader een ambitieniveau vaststellen in hoeverre je een bepaalde competentie wilt ontwikkelen.
Waar een competentie op individueel niveau de individuele persoon betreft, gaat een competentie op organisatieniveau over gedrag én systemen én processen. Dat maakt het complexer om er mee aan de slag te gaan.
‘Willen komt voor Kunnen’
Heb je bijvoorbeeld niet de ambitie om leidinggevende te worden, dan hoef je ook niet al te veel aandacht te besteden aan de competentie ‘leiderschap’. Waarmee maar gezegd wil zijn dat ‘willen’ voor ‘kunnen’ komt. Doe je dat andersom en zoom je eerst in op ‘kunnen’ (zoals vaak in organisatieonderzoek) dan is je startpunt wat een organisatie nog niet kan, de tekortkomingen zogezegd. Als dat je uitgangspunt is, dan is de kans groot dat je ondanks alle inspanningen blijft hangen in die tekortkomingen. Omdat, onbedoeld, daar alle aandacht naar uit blijft gaan.
Bijvoorbeeld: Probeer terwijl je deze zin leest niet te denken aan een ‘wit konijn’. Dat lukt waarschijnlijk niet. Iets niet meer doen, versterkt juist de aandacht op dat niet meer doen. Effectiever is een focus op wat je wel wilt, je ambitie.
Over Bert van der Zaag
Bert is gedragswetenschapper en arbeids- en organisatiepsycholoog. Coaching, training en assessment zijn de drie kernactiviteiten. Hij is gegrepen door het kruispunt van psychologie en de systeem wereld. Denk dan aan processen als oordeelsvorming, samenwerking en (risico)competentieontwikkeling. Zijn psychologische vakkennis wordt aangevuld met de disciplines geschiedenis en filosofie. Bert heeft diverse publicaties in CM, op het vlak van risicomanagement en aanverwante terreinen op zijn naam staan.
Bert van der Zaag is vanaf het begin betrokken bij het handen en voeten geven aan de competentiegerichte aanpak van risicomanagement.
Willen: een positieve ontwikkeling
Dit plaatst risicomanagement binnen een context van ontwikkeling en het realiseren van een ambitieniveau. Dat geeft energie in plaats van energie te zuigen. Competenties kun je ontwikkelen door een proces van coaching. De rol van Riskcoach is dan ook een fundamenteel andere rol vergeleken met die van risicomanager.